برنامه کودی باغات زرشک:

برای کاشت نهال زرشک ابتدا باید خاک را برای آنالیز به آزمایشگاه خاک ببرید و عناصر مورد نیاز را به خاک اضافه کنید ، نهال زرشک در سال اول به کود دامی نیاز ندارد ولی اگر خواستید کود دامی به خاک اضافه کنید ابتدا یک چاله ۷۰cmتا ۱ متر حفر کنید و مقداری کود دامی را با خاک مخلوط کنید ودر کف چاله بریزید و بعد مقداری کاه و کلش و یا علف خشک بریزید (برای جلوگیری از سرمازدگی) و بعد حدود 30_40 cm خاک بریزید و بعد اقدام به کاشت نهال کنید.

ودر سالهای بعد مطابق شکل زیر کودهی را انجام دهید.

آرزوی خیر و برکت برای همه کشاورزان زحمتکش

شته زرشک:

شته زرشک : یکی از مهمترین آفات زرشک شته زرشک میباشد که خسارات زیادی به نهال وارد میکند ، و باعث میشود رشد گیاه کم شود و در گاهی اوقات در نهال های جوان باعث خشک شدن نهال میشود. تخم های شته در زمستان بر روی شاخه های زرشک به صورت نقاط ریز سیاه که قالباً به صورت کلونی هستند، قابل رویت است 

 مبارزه با شته زرشک : 

1_مبارزه مکانیکی : با استفاده از صابون پالیزین و یا محلول مخلوط آب تنباکو ، آب صابون و فلفل بر روی جوانه هایی که مورد حمله شته قرار گرفته میپاشید ، بهتره برای این کار از سمپاش استفاده کنید. تله نوری هم یکی از روش های مکانیکی مبارزه با شته هست 

2_مبارزه بیولوژیکی : کفشدوزک دشمن اصلی شته هست پس بنابراین در باغاتی که کفشدوزک هست حتی الامکان سعی کنید از سموم شته کش استفاده نکنید. 

3_روش شیمیایی : در این روش میتوانیدبا استفاده از سمپاشی با سم گیاهی  تنداکسیر  شته زرشک را از بین ببرید.

دقت کنید به هیچ وجه از سموم شیمیایی کلرپیریفوس و درورسبان استفاده نکنید.

 آرزوی خیر و برکت برای همه کشاورزان گرامی

روشهای ازدیاد نهال زرشک

  بطور کلی راههای ازدیاد زرشک به قرار زیر است:

1- پاجوش طوقه ای، 2- خوابانیدن، 3- قلمه، 4- بذر

 1- پاجوش طوقه ای: زرشک  بیدانه فقط به وسیله پاجوش ازدیاد می یابد. همه ساله نهالهای تازه ای از پای بوته ها به صورت پاجوشها تولید و رشد می کنند پاجوشها از روی طوقه بوجود می آیند و به همین دلیل هم آنها را با جوشهای طوقه ای می نامند ازدیاد به وسیله پاجوش مهمترین و متداول ترین راه ازدیاد بوته های زرشک است. به تناسب قوی یا ضعیف بودن درختچه ها بعد از یکسال یا دو سال می توان پاجوشهای ریشه دار و خوبی به دست آورده و درجای دیگر آنها را کاشت. هنگام جدا کردن پاجوشها از گیاه مادری باید سعی کرد که پاجوشها ریشه های زیادتری داشته باشند ازدیاد پا جوش، ازدیادی غیرجنسی است و در ازدیادهای غیرجنسی هر نهال تمام خواص گیاه مادری را تا حدود صد درصد به ارث می برد

. 2- خوابانیدن: این روش برای ازدیاد زرشک دانه دار هست. هرگاه شاخه های جوان یک الی دو ساله را در پائیز در خاک بخوابانند نخست ریشه داده و پس از یکسال از جوانه هایشان نهالهایی به تدریج سر از خاک بیرون می آورند این شاخه ها را پس از آنکه خوب رشد کرده و قوی شدند از گیاه مادر جدا کرده و در محل نهایی می کارند. ریشه های زرشک در برابر سرمای هوا خیلی حساس هستند لذا باید پیش از بیرون آوردن نهالها از خاک چاله های 50 × 50 × 50 سانتی متر را آماده کنند، و نهالها را به محض بیرون آوردن از خاک فوراً در چاله ها کاشته تا صدمه نبینند. یا آنکه ریشه هایش را به وسیله کمی خاک و یک کیسه پلاستیکی می پوشانند.

3- قلمه: اگر در اسفندماه قلمه، بزنند قلمه ها ریشه داده و رشد می کنند و سال بعد یا حداکثر 2 سال بعد قابل کاشت خواهند شد. قلمه زدن تنها در بعضی از انواع زینتی موفقیت آمیز است و 2 سال بعد نیز قابل انتقال است.ولی برای زرشک بیدانه میزان خطا خیلی زیاد هست . واز نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست

4- بذر: زرشک دانه دار می تواند با بذر نیزازدیاد یابد برای این کار بذر به مدت 2 ماه در گرمای 6 درجه بالای صفر گذاشته و سپس آنرا می کارند.

شناسنامه نهال زرشک

شناسنامه

زرشک Berberidaceae :تیره

Berberis Vulgaris – B.pauciflora salisb :نام لاتین

Barberry :نام انگلیسی

زرشک :نام فارسی

عقده – عودالریح- انبرباریس :نام عربی

شرح گیاه

درختچه ای خاردار به ارتفاع 1 تا 3 متر و دارای شاخه هایی شکننده است. ارتفاع بعضی نمونه های آن در محیط های مساعد به 6 متر می رسد. گیاه یک پایه و گلهایش دو جنسی است یعنی هر گل هم اندامهای نر دارد و هم اندامهای ماده. گل زرشک مرکب است و از قطعات 3 تایی تشکیل شده است، که در دو ردیف حلقوی قرار گرفته اند. پرچم های زرشک 6 عدد هستند که در 2 ردیف 3 تایی قرار می گیرند. برگهایش چرمی و فاقد استمات یا منقد در سطح بالایی است این برگها در بعضی واریته ها صاف و در برخی دندانه دار است. بوته زرشک خاردار است و خارهای آن از تبدیل برگها بوجود آمده اند که در محل اتصال خارها به شاخه پهن تر می شوند. دارای انواع وحشی و پرورش یافته جهت مصرف مواد غذایی و انواع زینتی می باشد. انواع وحشی در دامنه های جنوبی وشمال البرز تا فیروزکوه تا ارنگه و طالقانه و میانه و عمارلوی گیلان در بلندیهای 1000 تا 2000 متری انتشار دارند. نوع پرورش یافته و بی دانه آن در بیرجند وقاینات کاشته می شود. که جهت چاشنی خوراک استفاده میشود. نوع زینتی با گلهای زرد رنگ وجود دارد که میوه هایش به رنگ زرد هستند و معمولاً به صورت درختچه در پارکها کاشته می شود. انواع زرشک هایی که تا کنون در ایران دیده شده اند عبارتند از: 1- Berberis crataegina جنگلی است و به صورت وحشی در دامنه های جنوبی البرز( از فیروزکوه تا ارنگه و طالقان و میانه بین ارتفاع 1000 تا 2800 متر انتشار دارد.) می روید درختچه ای است به بلندی یک متر، درازای خار آن تا 3 سانتی متر هم می رسد. 2- B. integerrima بلندیش تا 3 متر هم می تواند برسد. بیشتر در شمال آذربایجان یعنی در اطراف خوی و قطور به صورت وحشی دیده می شود ولی در نواحی دیگر مثل منجیل تا زنجان اطراف کرج ( دره کرج، گچسر، ارنگه و شهر ستانک ،سیاه بیشه ، پل زنگوله) هم وجود دارد. 3- B . orientalis در جنوب خراسان در باغها به صورت اهلی و به منظور بهره برداری کشاورزی کاشته می شود. 4- B.vulgoris ارتفاعش می تواند تا 5/2 متر هم برسد و در شمال ایران و آذربایجان به صورت وحشی می روید.

نیاز اکولوژیکی نهال زرشک：

  

   آبیاری : زرشک عملاً به آب وهوای کویری و خشک و گرم و پر آفتاب علاقمند است ولی در چنین مناطقی کمبود شدید آب وجود دارد لذا حتماً باید بوسیله آبیاری مصنوعی کمبود جبران شود. مهمترین زمان آبیاری بوته های زرشک با بازشدن گلهایش شروع شده و تا هنگام برداشت محصول ادامه دارد. هرگاه در همین فاصله زمانی آب کافی و لازم به ریشه های گیاه نرسد میوه هایش پوک و خشک شده و در نتیجه مقدار محصول پایین می آید. سایر مواقع هم باید تا آنجا که ممکن باشد مثلاً هفته ای یکبار از آبیاری غفلت نکرده تا گیاه بتواند به رشد و زندگی عادیش ادامه داده و محصول کافی هم بدهد. آب و هوا: زرشک به صورت وحشی در آب و هوای مرطوب و هوای خشک می روید ولی در آب و هوای خشک کویری رشد بهتر کرده و میوه زیادتر و خوشمزه تر می دهد البته در صورتیکه نیاز آبی آن بوسیله آبیاری برطرف شود نور آفتاب زیاد و گرمایی حدود 35 درجه حتماً برایش لازم است . خاک: زرشک معمولاً خاکهای شنی- رسی و سبک را به خاکهای سنگین رسی ترجیح می دهد ولی قادر است حتی در زمینهای سنگلاخی هم زندگی کرده و محصول بدهد. در جنگلهای شمال ایران درختچه های زرشک در زمینهای رسی رشد کرده و مقدار نسبتاً ناچیز میوه های زرشک هسته دار محصول می دهند ( بیشتر جهت تهیه آب زرشک و یا رب زرشک استفاده می شود) ارتفاع درختچه در این نقاط هم بندرت از 5/1 متر بلندتر می شود. زرشک در زمینهای اسیدی رشد کمی دارد و برعکس در زمینهای نسبتاً قلیایی هم رشد درختچه و هم محصولش خوب است بهترین PH برایش حدود 7 تا 8 است. لذا در زمینهای آهکی حاشیه های کویری در صورت وجود آب کافی برای آبیاری بخوبی رشد کرده و محصول می دهد. کود: در مناطق جنوبی استان خراسان معمولاً بعضی اوقات مقدار کمی کود حیوانی می دهند لیکن زرشک مثل هر میوه دیگر نیاز به کود دارد که از کودهای توصیه شده به خاک لازم است قبل از کاشتن نهال کود پوسیده حیوانی 70 تن در هکتار- کود ازته به صورت N حدود 100 کیلو در هکتار کود فسفره به صورت P2O5 حدود 100 کیلو در هکتار- کود پتاس به صورت K2O حدود 50 کیلو در هکتار به خاک اضافه نمود که پس از اضافه کردن این کودها بر روی خاک با یک شخم عمیق کودها را به داخل خاک می فرستند تا در دسترس ریشه ها قرار گرفته و مورد استفاده آنها قرار گیرد. با وجود غنی بودن خاکهای ایران مرکزی از کود K2O باید هر سال کود پتاسی را به زمین داد چون زرشک و میوه هایش نیاز مبرمی به آن دارند در سالهای بعد هم هر ساله کودهای فوق الذکر به همین مقدار و نصف کود حیوانی را به باغ زرشک داده و تنها به کمک رتیواتور باید آنها را به داخل خاک می فرستاد. کودهای معدنی را به صورت کودهای برگی در مواردی که آبیاری به وسیله باران مصنوعی انجام می گیرد نیز به بوته های زرشک می توان داد چون برگهای زرشک قادرند آب و مواد یا کودهای محلول در آب را هم جذب کنند. مشروط بر اینکه کمتر از یک درصد باشد غلظتهای بیشتر از آن باعث سوخت برگها میشود